‘Laat vooral ook mooie dingen zien.’ Met die opmerkelijke opdracht stuurde Marco van Basten het aanvallende blok tegen Italie het veld in. Tot verbazing én vreugde van Rafael van der Vaart. `Dit heeft nog nooit een trainer vlak voor zo’n cruciale wedstrijd tegen mij gezegd. Meestal vragen trainers dan aandacht voor het stipt uitvoeren van de taken of worden de afspraken bij de spelhervattingen nog eens doorgenomen. Deze keer wisten we dat ook een risicovol hakje of een gedurfde actie door de coach geaccepteerd zouden worden. Van Basten `eiste` eigenlijk plezier en lef van ons. Wij zijn ervaren genoeg om te weten dat je in dat mooi willen voetballen nooit mag doorschieten.`
Van der Vaart moest er even aan wennen, maar tijdens de persmeeting in het indrukwekkende Olympisch museum aan het meer van Lausanne legde hij woensdagmiddag met tevreden glimlach aan De Voetbaltrainer uit: `Zelden heb ik zo tijdens een wedstrijd genoten als tegen Italie. Vlak voor rust, toen ons alles lukte, stond ik echt met kippenvel op het veld. Het leek veel op de spelvreugde van een pupil die geniet van elk balcontact.`
Een nieuw element in het spel van Nederland zijn de razendsnelle counters na een spelhervatting van de tegenstander. De zo belangrijke 2-0 was daar het beste voorbeeld van. Een trend die ook al in de voorbereidingsduels zichtbaar werd. Van der Vaart: `Zoiets is moeilijk te trainen, maar heeft wel alles te maken met de basisafspraak die Van Basten ons heeft meegegeven: `Probeer de eerste bal, als het ook maar even kan, diep te spelen.` Bij dat vertrekpunt heb ik op mijn positie veel baat.`
In tegenstelling tot bijvoorbeeld het duel tegen Denemarken in de aanloop naar het EK werd er relatief weinig door het blok van vier aanvallend denkende spelers van positie gewisseld. Van der Vaart: `Dat had twee oorzaken. Op de eerste plaats was het mijn persoonlijke opdracht om bij balverlies Pirlo kort te dekken. Daarnaast stond het elftal gewoon het grootste deel van de wedstrijd goed. Waarom zou je dan vaak van posities moeten wisselen?`
De Italiaanse verdedigers hadden zichtbaar moeite met de looplijnen van het duo Van Nistelrooy en Van der Vaart. `Ruud week vaak precies op het juiste moment naar de zijkanten uit. Daardoor kwam er ruimte voor mij. De Italianen moesten voortdurend kiezen tussen doordekken op Ruud of mij en zelfs zulke ervaren verdedigers vinden dat nooit prettig.`