Awareness is wat topmiddenvelders als Luka Modric en Kevin de Bruyne onderscheidt van goede middenvelders. Het continu bewustzijn van de omgeving – voor, naast en achter – is cruciaal om goed positiespel te kunnen spelen. In dit artikel lees je hoe je de awareness van spelers met gerichte trainingsvormen kunt verbeteren.
Awareness
Hoe kan het dat Xavi Hernández, zonder snel of sterk te zijn, zich zó gemakkelijk staande hield in de absolute top? Om het antwoord op die vraag te vinden, bekeek Patrick Woerst veel beelden van de Spaanse middenvelder. Hij kwam tot de conclusie dat Xavi zich continu bewust was van zijn omgeving, waardoor hij steeds goede keuzes maakte.
Woerst vroeg zich een aantal dingen af. Als dit zo belangrijk is, waarom wordt er dan zo weinig aandacht aan besteed? En hoe maak je dit bewustzijn trainbaar? Hij richtte het bedrijf Football Awareness op (inmiddels is de naam gewijzigd in Vantage) en geeft trainingen aan teams en vooral individuele spelers om ze hierin te ontwikkelen.
Patrick Woerst: ‘Je hoort en leest de laatste tijd steeds meer over kijkgedrag, maar awareness is breder: het gaat om het complete bewustzijn van een speler in het veld met betrekking tot wat er om hem heen gebeurt. Kijken vormt daarvan een belangrijk onderdeel, maar awareness gaat bijvoorbeeld ook over geluid, evenals het vermogen om na te denken over situaties waarin je je bevindt en de oplossingen die nodig zijn. Ook je coördinatie, non-verbale communicatie en lichaamshouding kunnen bijdragen aan een beter bewustzijn. Dit ben ik de afgelopen jaren gaan opdelen. Awareness vormt de paraplu, daaronder vallen allemaal thema’s.’
Individuele training
‘Ik train bijvoorbeeld met Wessel Dammers, een centrale verdediger die eerst voor Feyenoord uitkwam en nu voor Fortuna Sittard speelt. Uit de analyse die ik van hem maakte op basis van wedstrijdbeelden bleek zijn awareness tijdens het verwerken van hoge ballen niet optimaal. Dat ging niet zozeer om het duelleren, maar meer om de manier waarop hij de bal wegwerkte, bij voorkeur in de voeten van een medespeler.
Wat ik hem dan wil aanleren, is dat hij zich blijft oriënteren op zijn omgeving terwijl de bal in de lucht is. Die omgeving bevindt zich voor, naast en achter hem. Wat daarbij erg belangrijk is, is dat je weliswaar je omgeving in je opneemt, maar ondertussen nooit het contact met de bal verliest. Die is en blijft het belangrijkst, want als je onder de bal doorgaat, ontstaat er nog meer gevaar dan wanneer je de bal matig wegwerkt. Hij moet de hoogte, snelheid en richting van de bal blijven inschatten terwijl die onderweg is. Tegelijkertijd moet hij daaromheen zijn bewustzijn vergroten.
Ik begin dan met een vorm waarbij hij de bal in de lucht gooit, een getal opnoemt dat op een tablet verschijnt en de bal weer opvangt. Die tablet zet ik eerst voor hem neer, in zijn gezichtsveld, want dat is het makkelijkst. Later komt die aan de zijkant of achter hem te staan.
Als dat goed gaat, voegen we een extra kijkmoment toe: een tablet blijft op een vaste plek staan en daarnaast loop ik rond. Ik steek een aantal vingers in de lucht, dat hij ook noemt. De theorie hierachter is: als het hem lukt om, terwijl de bal in de lucht is, twee getallen waar te nemen op twee verschillende plekken, dan lukt het hem in de wedstrijd zeker om in elk geval de kleuren te onderscheiden van de tenues van zijn teamgenoten of tegenstanders.
Gaat dit goed, dan breiden we het nog verder uit. Dammers gooit zelf geen bal op, maar verwerkt een voorzet vanaf de zijkant. Ik zet drie smartgoals, waarvan er eentje oplicht, neer op plekken waar logischerwijs teamgenoten staan: de linksback, de andere centrumverdediger en de controlerende middenvelder. Terwijl de bal in de lucht is, moet Dammers dus kijken welk goaltje oplicht, zodat hij de bal daarnaartoe kopt. Hiermee wordt de awareness verbeterd in een wedstrijdsituatie die ook technische handelingen vraagt, zoals het nauwkeurig wegkoppen van de bal.’
Meer weten
In De Voetbaltrainer 231 vertelt Patrick Woerst uitgebreid over het verbeteren van awareness. Daarin noemt hij ook nog allerlei vormen om awareness te verbeteren. Een goed voorbeeld is deze passvorm waarbij de middenman zijn keuze baseert op de actie van de verdediger in zijn rug. Ook alle andere vormen die Woerst bespreekt staan in onze TrainingsPlanner, waarop je je via deze link abonneert. In onze Mediatheek staan verschillende video’s van wedstrijden en trainingen waarin awareness centraal staat.
