Spelprincipes kiezen en overbrengen

Steeds meer trainers raken overtuigd van werken met spelprincipes. Bij de ene club zijn ze daar al heel ver mee, bij de andere is dit proces pas recentelijk echt in gang gezet. Hoe zet je dit proces in gang? Wat kun je doen om spelprincipes op te stellen en ze vervolgens over te brengen op spelers, zodat het team ook daadwerkelijk beter gaat voetballen? Verschillende trainers laten daar hun licht op schijnen in onze special over dit onderwerp. Daaruit komen in dit online artikel de belangrijkste aandachtspunten naar voren.

Voordelen

Ook zonder spelprincipes te gebruiken is een winnend team te formeren, geen enkele manier van werken is zaligmakend. Uit de praktijk blijkt echter dat trainers die vanuit principes werken hier bijna zonder uitzondering erg enthousiast over zijn. Het meest gehoorde argument: de principes bieden structuur en houvast in het trainen en coachen van het complexe voetbalspel, zowel voor de trainers als de spelers.

In de intro van deze special kwamen nog vier voordelen aan bod. In het kort: principes creëren een herkenbare manier van spelen, maken je onvoorspelbaar voor de tegenstander, stimuleren creativiteit bij spelers en maken trainingen wedstrijdechter. De geïnterviewde trainers in deze special onderschrijven dit.

Peter Hyballa voegt daar een voordeel aan toe. ‘Principes geven je de mogelijkheid om in de wedstrijd en tijdens trainingen korte ‘commando’s’ te geven aan spelers. Met concrete, bondige termen als ‘Kijk diep!’ of ‘Gegenpressing!’ weten spelers direct wat je bedoelt, op voorwaarde dat je hier veel op hebt getraind natuurlijk. Hoe mooi is het dat je als coach door middel van één woord het voetbalgedrag van je spelers gecoördineerd kunt beïnvloeden?’

João Tralhão noemt een voordeel dat hierbij aansluit. ‘Als je spelers coacht tijdens een trainingsvorm, bestaat het gevaar dat ze vooral dié specifieke trainingsvorm beter uitvoeren. Het is maar de vraag hoe groot de transfer naar de wedstrijd is. Als je als trainer uitgaat van je principes, en die vervolgens trainbaar maakt, weet je zeker dat de trainingen die je geeft je spelers beter maken in wedstrijden.’

Ook Dick Lukkien noemt een extra voordeel van principes. ‘Specifieke aanwijzingen en tactische keuzes per wedstrijd kunnen heel effectief zijn, maar wel vooral in die ene wedstrijd, op dat ene moment. Door te werken aan je spelprincipes ontwikkel je het team op de lange termijn. Spelers die op- pikken wat je ze leert, kunnen dit het hele seizoen gebruiken.’

Spelidee

João Tralhão benadrukt dat er een bepaalde visie ten grondslag moet liggen aan de gekozen principes. ‘Alles begint met een spelidee dat aan de basis staat van je manier van spelen. Het spelidee vormt het fundament voor de principes die je hanteert. Als je lukraak principes kiest om op je team over te brengen, maar hier ligt geen spelidee aan ten grondslag, dan zetten de principes weinig zoden aan de dijk. Komen de principes voort uit je spelidee, dan zijn ze met elkaar vervlochten en versterken ze elkaar.’

Ook Pjotr van der Marel legt uit dat de Spartaanse principes niet zomaar uit de lucht kwamen vallen. ‘We zijn uitgegaan van onze missie en visie. Daarin staan bij Sparta twee belangrijke uitgangspunten: attractief spelen en strijdvaardig zijn. Pas als je weet wat je als club wilt, kun je tot spelprincipes komen die bij je passen.’

Dick Lukkien voegt daaraan toe dat je nog zulke mooie en heldere principes kunt hebben als coach, maar je wel de spelers moet hebben om ze uit te voeren. ‘Je kunt wel willen dat je altijd onder druk opbouwt, maar als je twee centrale verdedigers hebt die dit niet kunnen, dan moet je misschien van dat principe afstappen.’

Brainstormsessie

Vanaf het moment dat sc Heerenveen besloot spelprincipes als basis voor de speelwijze te hanteren, werden deze niet zomaar op het bordje van de jeugdtrainers gedropt, zo vertelt Ronnie Pander. ‘Aan het begin van het seizoen zijn we met alle (jeugd)trainers en de Hoofd Opleiding binnen de club bijeengekomen. Door het met elkaar over spelprincipes te hebben en erover te discussiëren, zijn we gekomen tot twaalf principes die meest belangrijk en herkenbaar zijn voor onze opleiding.’

Pjotr van der Marel schetst bij Sparta eenzelfde beeld. ‘Er zijn diverse sessies georganiseerd, waarin we met trainers hebben gediscussieerd over wat we bij Sparta belangrijk vinden. In een woordweb kwam van alles te staan wat met aanvallen, verdedigen en omschakelen te maken heeft. Vanuit deze brainstormsessie hebben we punten geclusterd tot een principe. Dit proces hebben we allemaal als erg waardevol ervaren.’

Praktische tips

In deze special komen twaalf trainers aan het woord die allemaal tips geven voor het gebruiken van principes en het overbrengen ervan op spelers. Natuurlijk geldt niet elke tip in elke situatie, maar al met al geven ze wel aan waar de belangrijkste aandachtspunten liggen.