België speelt vrijdagavond in Kazan tegen Brazilië voor een plek in de halve finale op het WK. Kiest bondscoach Roberto Martínez dan opnieuw voor 1:3:4:3, met de middenvelders op lijn, waar liggen dan de kansen voor België?
Ondanks de kritiek van Kevin de Bruyne, na de oefenwedstrijd tegen Mexico (3-3) in november, en de kwetsbaarheden die naar voren kwamen in de groepsfase, blijft Martínez vooralsnog vasthouden aan 1:3:4:3. Met name de restverdediging is een valkuil, waarvan Japan tweemaal profiteerde. Twee gouden wissels van Martínez trokken echter alsnog de overwinning over de streep.
In een interview met De Voetbaltrainer 231, die in januari uitkwam, zei Martínez het volgende over zijn keuze voor de gehanteerde formatie. ‘Als modern team heb je een tactische structuur nodig die past bij je spelers. Daarom heb ik voor 1:3:4:3 gekozen.’
Zoals veel teams tijdens dit WK verdedigt Brazilië in een vlakke 1:4:4:2, met Neymar naast Gabriel Jesus. Waarschijnlijk zet België daar dus opnieuw 1:3:4:3 tegenover. In die formatie werd Chelsea kampioen in de Premier League in het seizoen 2016/2017. De grootste kansen voor België in balbezit liggen erin de backs van Brazilië voor keuzes te stellen (zie afbeelding boven).
Als de buitenste aanvallers tussen de linies komen, in de gearceerde gebieden in de afbeelding, wie pakt ze dan op? In principe heeft Brazilië telkens vier logische opties om dit op te lossen, die ze afwisselend zullen gebruiken. In alle scenario’s liggen er voor België kansen.
- Een back dekt door.
- Een centrumverdediger dekt door.
- Een centrale middenvelder lost het op.
- Een buitenste middenvelder haalt de passlijn eruit.
Kansen
In het eerste geval dekt de back door op Hazard of Mertens (of De Bruyne, die wellicht op deze positie start) als zij aan de binnenkant spelen (zie afbeelding linksonder). Dat betekent dat zij alleen onder hoge druk aangespeeld kunnen worden, maar deze keuze van Brazilië brengt ook kansen met zich mee: de hoeken liggen open. Coutinho en Willian, die defensief als buitenste middenvelders fungeren, moeten ver meelopen met Thomas Meunier en Yannick Carrasco (of Nacer Chadli, die wellicht op deze positie start). Zeker op rechts biedt dit kansen voor België.
Een andere optie is dat een centrumverdediger doordekt (afbeelding rechtsonder). Dan moeten bij België direct alle alarmbellen gaan rinkelen, want Romelu Lukaku staat in dat geval 1v1 voorin. Hij kan zelf gevaar creëren of als verbindingsspeler dienen om medespelers te bedienen, eventueel door de lucht. Een centrumverdediger die doordekt opent altijd ruimtes waarvan België kan profiteren.
Met Fernandinho (de verwachte vervanger van de geschorste Casemiro) en Paulinho speelt Brazilië zonder bal met twee gedisciplineerde, fysiek sterke spelers naast elkaar. Het zal dus regelmatig voorkomen dat zij Hazard en Mertens oppakken als die naar binnen trekken (afbeelding linksonder). Dat opent wel weer andere opties voor België. Er komt een centrale middenvelder vrij en er ontstaan ruimtes in de as.
Een vierde optie voor Brazilië is om Hazard en Mertens (of De Bruyne) niet te dekken, maar de passlijn eruit te halen door Willian en Coutinho in hun lijn te posteren (afbeelding rechtsonder). Zo kan België de buitenste aanvallers niet direct bereiken. Kansen liggen er wel indirect: via een verbindingsspeler (dus door een driehoek te maken) staan zij ineens vrij en moet Brazilië alsnog een van de andere opties toepassen.
Uiteindelijk is een wedstrijd dynamisch en zal Brazilië nooit consequent dezelfde optie gebruiken. Topvoetbal betekent continu schakelen tussen situaties die elke seconde weer een paar keer veranderen. Soms moet ineens een back of centrumverdediger doorstappen, een seconde later kan Fernandinho het gat toch dichtlopen. Het wordt voor België dan ook vooral zaak om snel te herkennen waar de kansen liggen. Lukt dat, dan komen de juiste spelers in balbezit op de helft van Brazilië en kan het vervolg naar het doel worden gezocht om doelkansen te creëren.
Counter
Hier kan België nog een ander wapen aan toevoegen: de omschakeling. Van de twaalf Belgische goals dit toernooi kwamen er maar liefst vijf voort uit counters. Vooral de winnende goal tegen Japan was prachtig. De snelle spelvoortzetting van Thibaut Courtois, de pass op maat van De Bruyne, de lage voorzet van Meunier, het overstapje van Lukaku en de afronding van Chadli na een sprint over tachtig meter; alles klopte aan deze counter.
Omdat Brazilië aanvalt in 1:4:3:3 met de punt naar achteren op het middenveld, en verdedigt in een vlakke 1:4:4:2, moet er flink wat geschoven worden na balverlies (zie afbeelding rechts: geel is de positie in balbezit, blauw de positie zonder bal). Een logische keuze van trainer Tite, maar ook eentje die tijd kost. Staat het blok van Tite eenmaal, dan is het lastig om erdoorheen te voetballen, maar direct na balverovering liggen er voor België kansen.
Dit artikel blikt vast vooruit op de WK-special van De Voetbaltrainer, die eind juli verschijnt. Daarin worden onder meer de belangrijkste trends in Rusland beschreven, zoals de counters van Mexico en België en het verdedigen in 1:4:4:2 van onder meer Zweden en Uruguay. Abonneer je nu op ons vakblad en krijg een JAKO tactiekbord ter waarde van 74 euro cadeau.
Mentaliteit
Roberto Martínez sprak in gesprek met De Voetbaltrainer regelmatig over het belang van een goede mentaliteit. ‘Winnaarsmentaliteit en tactiek gaan hand in hand, het ene kan niet zonder het andere. Op clubniveau kan je nog zeggen dat de technische uitvoering en de tactische synchronisatie tussen de spelers het mentale aspect overschrijden, maar in internationale wedstrijden is het spelniveau zo hoog dat mentaliteit de bovenhand neemt en zelfs cruciaal is.’ Over voetbalpsychologie en communicatie lees je meer in dit e-book.
Gebruik de Mediatheek om videofragmenten van wedstrijdsituaties te bekijken.