Vorig seizoen kwam 49,8 procent van alle speelminuten van het eerste elftal van AZ Alkmaar voor rekening van spelers uit de eigen opleiding, die gemiddeld op 11,8 jarige leeftijd gescout werden. Daarmee staat de Alkmaarse club op de eerste plek in Nederland en dertiende in Europa. Van de tien grootste Europese competities staat alleen Athletic de Bilbao boven AZ. Deze cijfers zijn afkomstig uit UEFA-ranglijsten, die AZ al langer domineert (bron: CIES). Dat zegt heel veel over de kwaliteit van deze onderscheidende topopleiding, waarvan liefst 41,6 procent van de spelers die bij Onder 13 spelen ook het betaald voetbal haalt. Voor deze Innovatie-special klopten we daarom aan bij Marijn Beuker. Als 22-jarige begon hij bij AZ als Ontwikkelcoördinator. Nu, dertien jaar later, is hij als Hoofd Prestatie & Ontwikkeling een belangrijke schakel binnen de club. Tot in detail legt hij uit wat de succesfactoren zijn.
Individu of team
‘In onze programma’s kijken we sterk naar individuele eigenschappen. Dat is van invloed op zijn trainingsprogramma’s. Maar coaching zegt alleen iets als je het in duidelijke concrete voetbaltaal communiceert. Een globale opmerking aan het team dat ze beter druk moeten zetten, zegt niet zoveel. Je moet je aanpak altijd richting het individu en de bijbehorende individuele coaching sturen. Wat is de individuele actie die een bepaalde speler moet uitvoeren? En wat betekent dat vervolgens weer voor een ander individu? Alleen met die duidelijke en concrete taal op detailniveau kunnen spelers iets. Maar teamgeest is ook een onderdeel van de cultuur die wij belangrijk vinden. Onze aandacht is gericht op het ontwikkelen van het individu, de aandacht van de speler zelf moet ook bij het team liggen. Anders krijgen we later spelers die gewend zijn altijd aan hun eigen ontwikkeling te denken boven de teamontwikkeling.’
Persoonlijkheid
‘In de bovenbouw maken spelers de stap van leren winnen naar moeten winnen. In die fase besteden we veel aandacht aan teamontwikkeling. We zetten al jarenlang diverse persoonlijkheidstesten in om de natuurlijke individuele voorkeuren van de spelers binnen een team in kaart te brengen. Bij Onder 17 hebben we die voorkeuren geclusterd op basis van vier ‘hoofdtemperamenten’: de taakgerichte spelers, de creatieve spelers, de strategen en de spelers die vooral op gevoel keuzes maken. De taakgerichte spelers zijn bijvoorbeeld gestructureerd, georganiseerd, hebben een groot verantwoordelijkheidsbesef en willen precies weten wat ze moeten doen. Spelers die in hetzelfde team vooral op gevoel keuzes maken, gaan voor vrijheid, doen iets en denken er dan pas over na. Dat kan botsen binnen het team, op het veld en ook daarbuiten.’
Bewust maken
‘Het eerste wat we hebben gedaan, is per groep benoemen hoe het team kan profiteren van spelers met die specifieke natuurlijke voorkeuren. Maar ook in welke situaties dat tot irritaties kan leiden. Daarna kreeg elke groep een hesje met een andere kleur. Vervolgens hebben we een wedstrijdopstelling neergezet. Opeens werd heel zichtbaar dat in de as van het veld taakgerichte spelers met het blauwe hesje ontbraken. Je hoeft geen voetbal te hebben gestudeerd om te concluderen dat dit niet zo handig is. Dat is natuurlijk ook zo als je in een team drie verdedigers hebt die vooral op gevoel keuzes maken. Belangrijk is dat niet alleen de staf maar ook de spelers zich daarvan bewust zijn.’
Meer weten?
Bovenstaand artikel is afkomstig uit een veel groter artikel met Marijn Beuker in De Voetbaltrainer 245. In die editie staat, naast het interview met Beuker, o.a. ook een interview over data- en video-analyse bij Jong Oranje en een stuk over de jeugdopleiding van Willem II. VT245 is los na te bestellen in de webshop.
Ander artikel van AZ zelf over dit thema.