Meer grip op invloed

Of je nu als trainer-coach een team begeleidt of dat je zelf onderdeel uitmaakt van een team, je zult het vast herkennen: in elk team heb je te maken met leiders en volgers, met spelers met veel invloed en met weinig, met negatief gedrag en met positief gedrag. Hoe ga je hier als trainer-coach mee om? Wat is er eigenlijk te sturen? De winterstop is, zeker omdat je halverwege de competitie bent, een uitgelezen moment om hierover na te denken. In dit artikel spreken we over de rol van invloed met Jeroen Steeman.

Dynamiek

‘In een voetbalteam zit, in negatieve of in positieve zin, een bepaalde dynamiek. Veel trainer-coaches krijgen er de vinger vaak niet achter wát die dynamiek precies kenmerkt. In de eerste plaats is het belangrijk dat je herkent of het gedrag dat je waarneemt bij spelers te kwalificeren is als groepsgedrag, of is het gedrag dat past bij iemands persoonlijkheid? Zo kun je een groot verschil ervaren in wie een speler is als individu of als groepslid. Bij iemand die de hele tijd tegen is, een kort lontje heeft, kun je het zoeken in zijn karakter. Maar iemand kan zich ook op een bepaalde manier gedragen onder invloed van de groep. Hier zit de eerste stap in het krijgen van grip op invloed: herken je het soort gedrag dat je waarneemt?’

Snelweg

‘Stel je voor dat wij allebei op de snelweg rijden. Jij doet dat op jouw manier, en ik op die van mij. Kijkend naar jouw manier van rijden: dan ga je hard, je laat geen mogelijkheid om in te halen onbenut en gaat veel van links naar rechts en andersom. Daarentegen rijd ik juist weer gevaarlijk langzaam, blijf te lang links rijden en haal zelden in. In de basis doen we exact hetzelfde: we rijden namelijk allebei op de snelweg. Maar de manier waarop we het doen verschilt nogal van elkaar. In het groepsdynamisch werken zeggen we dan dat elk individu op zijn eigen manier ruimte invult.’

Driehoekje en rondje

‘De groepsdynamische regel die daarbij hoort, is dat mensen elkaar beïnvloeden. Plat gezegd: als ik een rondje ben en jij bent een driehoekje en we gaan samenwerken, dan zal het op termijn zo zijn dat ik ook een driehoekje word. Of dat jij een rondje wordt. De vraag is echter, wie beïnvloedt wie? Dat is in klassen in het onderwijs zo, maar in voetbalteams werkt dat net zo goed. Het is zeker voor trainer-coaches vaak lastig te achterhalen hoe dat proces van beïnvloeding precies gaat, omdat ze in eerste instantie vaak letten op hoe spelers de taak doen. Met taak bedoel ik bijvoorbeeld: het geven van een voorzet, of hoe er vrijgelopen wordt.’

Leidersrol

‘Voor trainer-coaches is het lonend om met de informele leider om tafel te gaan. Eigenlijk durf je het leiderschap dan als het ware wat te gaan delen. Dat is voor mij een kenmerk van een goede coach. Het is het meest krachtig wanneer die informele leider hetgeen besproken is meeneemt naar de groep en op zijn beurt jongens gaat beïnvloeden. Ik geloof erin dat een speler op dat vlak een fantastisch voorbeeld kan geven, hij is iemand die positief groepsgedrag stimuleert. Maar – en dat is een stap die je moet durven maken – dan zul je de overtuiging dat jij als formele leider altijd boven de groep moet staan, los moeten laten.’