Dit stuk bevat passages uit een groter artikel uit De Voetbaltrainer 262.
Sinds zijn aantreden bij Jong Oranje speelt Erwin van de Looi vaak vanuit een 1:4:4:2-formatie met een vierkant op het middenveld (1:4:2:2:2). Hij is daarmee de ideale persoon om te vertellen hoe je kunt opbouwen vanuit een 1:4:4:2-formatie tegen verschillende tegenstanders. Op ons verzoek doet Van de Looi hetzelfde vanuit 1:4:4:2 vlak tegen 1:4:4:2 vlak hoog druk.
Formaties, intenties en spelprincipes
Formaties zijn voor mij het beginpunt van de speel- wijze. In mijn optiek zijn spelintenties en spelprincipes belangrijker voor je speelwijze dan de formatie, maar de formatie zorgt ervoor dat je speelwijze concreet wordt. Wanneer ik mijn speelwijze ontwikkel, begin ik bij mijn spelintenties en spelprincipes en op basis daarvan bedenk ik mijn formatie. Een belangrijk principe voor ons is bijvoorbeeld ‘een overtal creëren op het middenveld’. Vaak kijk ik naar de formatie die de tegenstander speelt om zo te bedenken waar op het veld ruimtes gaan komen, of met welke spelers we een overtal kunnen creëren.
1:4:4:2 vlak tegen 1:4:4:2 vlak hoog druk
Spelen wij in een 1:4:4:2 vlak en zet de tegenstander ons hoog onder druk in een 1:4:4:2 vlak, dan is het lastig om een overtal in de as te creëren. Immers, de twee spitsen van de tegenpartij zetten de centrale verdedigers vast en de centrale middenvelders van de tegenpartij dekken door op onze centrale middenvelders. Vandaar dat we de backs weer nodig hebben om het overtal achterin te creëren. (tekening 1)
Loopactie in de ruimte
Wanneer wij de back inspelen, kiest de tegenstander er vaak voor om druk te geven met hun buitenste middenvelder. Onze vleugelspeler beweegt in zijn rug naar de zijkant om aanspeelbaar te zijn. Om onze vleugelspeler op te vangen, zal de back van de tegenpartij doordekken. Dan krijgen we hetzelfde patroon dat we vaker zullen zien. De spits maakt de loopactie de open ruimte in wanneer de back doorstapt, zodat de back aan de bal direct de pass de hoek in kan spelen. (tekening 2)
Anticiperen
Voor de rest van het team is het belangrijk om alvast te anticiperen op de situatie. Nadat de back van de tegenpartij doorstapt staan onze spitsen immers nog 2:3 tegen de verdedigers van de tegenpartij, geen uitgemaakte zaak dus. Zelf zou ik er in deze situatie voor kiezen om de centrale middenvelders onder elkaar te positioneren. Daarnaast wil ik dat mijn vleugelspeler aan de andere kant van het veld alvast naar binnen komt. Speelt de back de bal nu de hoek in voor de spits, dan hebben we in ieder geval al vier aanvallers staan waar we er net nog maar twee hadden.