Dit stuk bevat passages uit een groter artikel uit De Voetbaltrainer 266.
Als jeugdtrainer, assistent-trainer en Hoofd Opleidingen heeft Pascal Jansen al een indrukwekkend lijstje clubs achter zijn naam staan. Sinds anderhalf jaar heeft hij de touwtjes in handen in Alkmaar. Het is zijn eerste klus als eindverantwoordelijke in het betaald voetbal. Voor De Voetbaltrainer ruimt de hoofdtrainer graag tijd in om zijn visie op voetballen uit te leggen. Een visie die parallel loopt met de manier van opleiden en presteren zoals ze dat bij AZ graag terugzien.
De speelwijze van AZ
De basis van onze speelwijze zijn spelers die dapper en moedig zijn. Binnen deze karaktereigenschappen moeten zij comfortabel zijn aan de bal om ons spel uit te kunnen voeren. Dit is met name over de grond en wij houden dan principes aan. Dit zijn onder andere: overtal creëren en uitspelen, ruimte herkennen en bespelen, dynamisch zijn door positiewisselingen en diepgang zonder bal. Dit eigenlijk allemaal met als doel om spelers zo snel mogelijk in de 1:1 te krijgen in grote ruimtes. Ik spreek eigenlijk nooit vanuit een formatie, maar vooral vanuit veldbezetting. Welke ruimtes willen we bezet hebben met spelers of open laten om in te komen en wat betekent dat voor rotatiemogelijkheden? Wij willen vooral stress veroorzaken bij de tegenstander. Zij moeten altijd in keuzes komen waardoor er sprake is van verdeelde aandacht. Op deze manier wordt de afstemming onderling bij de tegenstander bemoeilijkt omdat er ruimtes en posities bespeeld worden binnen een bepaalde veldbezetting.
De opbouw tegen Vitesse
Tegen Vitesse hadden we te maken met een 1:5:3:2. We verwachtten daarin dat zij een middenveld hadden met één controleur. Met hun wingbacks jaagden zij ons gewoon af, hoe laag onze backs ook gingen staan. Het voordeel is dat met deze manier van drukzetten wij kunnen bepalen waar zij ons onder druk zetten. Ik ga dan op zoek naar een mogelijkheid tegen twee spitsen en een gekoppeld middenveld om alsnog een overtal te creëren, rust te krijgen in de opbouw en verdeelde aandacht te bewerkstelligen bij de tegenstander. In deze wedstrijd was de rol voor de rechtsback om naast het centrale duo te komen en het overtal te maken. Hierdoor kwamen we op de linkerflank al in een 2:2-situatie. De rechtsbuiten blijft helemaal breed om de wingback aan de andere kant te binden. Ondanks de hoge druk van Vitesse zijn we door de +1 achterin en een controleur onder de bal altijd beschermd mocht de bal verloren worden.
Afbeelding 1 – De opbouw wordt verzorgd met een +1 achterin met de rechtsback en een controleur ervoor. Wijndal krijgt de bal en de wingback van Vitesse is al aan het jagen.
De tegenstander lokken en de ruimtes bespelen
Wij binden tegenstanders om rondom de bal wat meer ruimte te hebben, maar kunnen daarin ook de druk gebruiken om tegenstanders te lokken. Als Vitesse gelokt wordt en zij stappen allemaal door, dan komen er enorme ruimtes voor ons om te bespelen. Wanneer de back onder druk gezet wordt, is het spelen en doorbewegen of een aanname naar binnen om te passeren extreem belangrijk. Vervolgens nemen we mee in het bespelen van de ruimtes: links lokken is rechts doorkomen en andersom. In afbeelding 2 zie je dat Owen Wijndal zijn aanname mee naar binnen neemt en dat de vrije man aan de andere kant is. Dan is het belangrijk dat we die vinden en benutten.
Al 40 jaar is De Voetbaltrainer hét vakblad voor de toegewijde trainer/coach. Het magazine komt acht keer per jaar uit en bevat 80 pagina’s vol interviews met toptrainers, voetbal oefenstof en analyses.