Dit stuk bevat passages uit een groter artikel uit De Voetbaltrainer 266.
Op 16 mei trapte Nederland onder 17 af op het Europees Kampioenschap in Israël. Een dag nadat deze editie van De Voetbaltrainer naar de drukker ging, speelde Nederland de finale tegen Frankrijk onder 17. De spelers kenden slechts een korte voorbereidingstijd, want pas vijf dagen eerder kwamen zij bijeen in Zeist. Hoe anders was dat voor bondscoach Mischa Visser. Al maandenlang stond alles in het teken van optimaal toeleven náár en maximaal presteren óp het EK. Visser vertelt hoe hij in aanloop naar het EK minutieus te werk ging om de selectie samen te stellen, een groepsgevoel te creëren en de speelwijze te ontwikkelen.
Speelwijze ontwikkelen
Het startpunt is het KNVB-DNA. Dat is altijd leidend. Daaronder vallen – binnen de verschillende teamfuncties en teamtaken – de teamintenties. Vervolgens kijken we naar de kwaliteiten binnen onze spelersgroep. Individueel, maar ook ten opzichte van elkaar. En ten slotte kan de speelwijze van de tegenstander nog een rol spelen. Of zij met twee of drie centrale verdedigers opbouwen, kan invloed hebben op de manier waarop wij drukzetten. In het algemeen geldt dat we onze beste spelers willen opstellen én die spelers in hun kracht willen zetten. Dat betekent dat je – binnen het KNVB-DNA en de afgesproken teamintenties – nuances aanbrengt binnen je speelwijze. Ik zal een specifiek voorbeeld geven. Rechts voorin beschikken we over een speler met veel diepgang. Hij is op zijn best als hij breed start en vervolgens in de rug van de verdediging opduikt om een steekpass te ontvangen. Achter hem speelt een back die prima laag aan de binnenkant kan spelen. Zo probeer je voetbal te spelen waarin het KNVB-DNA naar voren komt, onze teamintenties zichtbaar zijn én spelers in hun kracht spelen.
Aanpassingsvermogen
Het vergt aanpassingsvermogen van mij als trainer. De kunst is dan om de speelwijze heel geleidelijk op spelers over te brengen. In het onderwijs noemen ze dat deel-deel-totaal: steeds een deel van de informatie aanreiken om uiteindelijk te komen tot het totaal. We zijn in september 2021 gestart met alle teamfuncties. Daarbinnen zoomden we in op slechts een van de teamintenties per teamfunctie (zie afbeelding 1). Aanvallend was dat het creëren van overtalsituaties, in de omschakeling na balverlies de eerste cirkel van druk, tijdens het verdedigen compact maken en houden en in de omschakeling na balverovering direct vooruit spelen. In de maanden die volgden kwamen daar steeds nieuwe teamintenties bij. Binnen die teamintenties kun je natuurlijk variëren. Denk aan verschillende manieren om druk te zetten. Daarvoor kijk je in eerste instantie naar je spelersgroep. Zijn onze buitenspelers goed in staat om van buiten naar binnen te pressen? Met welke intensiteit zet onze spits druk? Herkennen de links- en rechtshalf het juiste moment om naar de zijkant uit te stappen op een back? En wie willen we het liefst op goede posities krijgen in de restaanval?
