Voor gelijke kansen moet je selecteren

Dit stuk bevat passages uit een groter artikel uit De Voetbaltrainer 266.

Sinds de KNVB in 2018 het project Gelijke Kansen heeft gelanceerd, zie je bij amateurclubs in de onderbouw verschillende varianten ontstaan hoe dit wordt ingericht. Er zijn verenigingen waar de beste spelers in één team spelen, maar er zijn ook verenigingen die bewust kiezen om bijvoorbeeld tot Onder 11 niet te selecteren. In dit artikel wordt weergegeven wat deze twee varianten betekenen voor het aantal momenten met de bal en dus voor de voetbalontwikkeling.

Het onderzoek

Bij de Onder 9 en Onder 10 zijn meer dan honderd wedstrijden van 10/12,5 minuten op video opgenomen en geanalyseerd. De wedstrijden zijn gespeeld volgens de richtlijn van de KNVB. Per team dus vijf veldspelers en een keeper. Hierbij is gekeken naar het aantal momenten met de bal per speler tijdens de twee eerdergenoemde varianten: wél selecteren en níét selecteren. Er is in eerste instantie gekozen voor een kwantitatief onderzoek. Een moment met de bal is een pass, dribbel, schot of bewuste verdedigende actie waarbij de bal wordt veroverd of geblokt. Een dribbel waarbij er een verdediger tussen komt maar de aanvaller in balbezit blijft, geldt als één moment met de bal. In de uitkomsten zijn de cijfers van de keepers weggehaald. Dit is gedaan omdat het aantal kwantitatieve momenten met de bal bij het wel of niet selecteren bij keepers minder relevant lijkt, maar de cijfers wel beïnvloedt.

Onder 9

Het gemiddeld aantal momenten met bal per speler ligt rond de tien per tien minuten. Ongeacht of er wel of niet geselecteerd is. Er is echter wel een groot verschil in de verdeling per speler als je wel of niet selecteert (zie tabel 1). Bij de wedstrijden waar er niet geselecteerd is, en dus alle niveaus door elkaar spelen, ligt de verdeling van het aantal momenten met bal tussen de nul en 23 per speler. Het aantal keren dat er een speler met nul momenten met bal per wedstrijd is, beperkt zich tot één procent van alle observaties, ditzelfde geldt voor het aantal keren dat een speler 23 momenten met de bal heeft. Echter het aantal momenten dat een speler tussen de nul en zes momenten met de bal heeft, is bijna 25 procent van het totaal. Zestig procent van de spelers heeft tussen de zeven en dertien momenten met de bal, vijftien procent van de spelers heeft meer dan dertien momenten met de bal.

Natuurlijk proces

Een interessant detail is dat de kwaliteit van de momenten met bal bij de spelers met weinig momenten zich vaak beperkte tot het wegschieten van de bal en de spelers met de meeste balmomenten ook kwalitatief (dribbels en bewuste passes of schoten) meer balcontacten per balmoment hadden. Een ander interessant detail is nog dat de toch al dominante spelers ook nog eens de meeste standaardsituaties opeisen. Dit lijkt een natuurlijk proces. In een normale wedstrijd bij de Onder 9 van veertig minuten waarbij alle niveaus door elkaar spelen kan het dus zijn dat de ene speler tien momenten met bal heeft en de ander zeventig!

Gelijkwaardige verdeling

Bij de wedstrijden waar vooraf geselecteerd is op niveau ligt het verschil in het aantal momenten met de bal tussen de vijf en zeventien. Er is dus niemand die minder dan vijf momenten met de bal heeft. Hierbij is ook een veel meer gelijkwaardige verdeling te zien in de momenten met bal binnen een team. Tachtig procent van alle spelers heeft tussen de zeven en dertien momenten met de bal, tien procent vijf of zes, en tien procent meer dan dertien momenten met de bal. Opvallend hierbij is dat dezelfde spelers die tijdens de wedstrijden alleen ballen wegschoten, nu ook kwalitatief betere momenten hadden met de bal. Soms tot wel vijf contacten per moment met de bal.