Dit stuk bevat passages uit een groter artikel uit De Voetbaltrainer 273.
PEC Zwolle is terug in de Eredivisie. De Blauwvingers degradeerden vorig seizoen nog uit diezelfde klasse, ondanks een sterke reeks die na de winterstop werd neergezet. Trainer Dick Schreuder stapte in november 2021 in en zette de ploeg, samen met zijn staf, in korte tijd naar zijn hand. PEC baarde en baart nog steeds opzien door de manier van spelen. Aan de bal, maar zeker ook zonder bal. Op een maandagmiddag reisde De Voetbaltrainer af naar Zwolle voor een gesprek.
Met rode kaart
‘In mijn tijd als assistent-trainer bij Vitesse zat ik op de bank bij een oefenwedstrijd tegen het Belgische Lommel. Thomas Letsch was hoofdtrainer. Op een gegeven moment zijn wij op hun helft in balbezit, maar staat onze centrale verdediger (zie rode arcering in tekening 1) stil op de middenlijn. ‘Waarom vallen wij aan met een rode kaart?’, riep ik tegen de anderen op de bank. Op dat moment snapten ze nog niet wat ik bedoelde. Maar na afloop, in de trainerskamer, vroeg ik aan Letsch of ik het de volgende ochtend aan de hand van beelden mocht uitleggen. Op die manier kon ik laten zien hoe wij, juist door in balbezit ánders te gaan staan en door tien veldspelers mee te laten doen in plaats van negen, er zowel aanvallend als verdedigend gezien meer uit konden halen.’ Schreuder krijgt de volgende ochtend vrij spel van Letsch, en laat zien wat hem als trainer onderscheidt van misschien wel de overgrote meerderheid. ‘Ik legde de duim op die verdediger, en zei nogmaals dat ik vond dat we met negen man aan het aanvallen waren. Die verdediger deed namelijk helemaal niet mee en we maakten het Lommel in die situatie daarom veel te gemakkelijk.’
Opbouwen met tien spelers in plaats van negen
‘Maar hoe wil jij het dan zien?’, vroeg Letsch. Ik liet hem zien hoe ik het wél wilde en schoof spelers door naar links en zette ze zó neer dat iedereen meedeed. Dan hadden we Lommel pijn kunnen doen. Actiever dus, met druk naar voren. Opbouwen met tien spelers in plaats van negen.’ Thomas Letsch laat de teammanager direct alle verdedigers en middenvelders appen met de boodschap om over een kwartier in de videokamer te verschijnen. Schreuder mag het opnieuw uitleggen, maar nu aan de spelers. ‘Vanaf dat moment zijn we anders gaan spelen. Zo was Thomas, heel mooi.’ Het voorbeeld dat Schreuder zojuist gaf vanuit zijn tijd bij Vitesse is exemplarisch voor zijn werkwijze bij PEC Zwolle. Want juist door hoog op het veld aan te vallen, ben je als ploeg in zijn visie al bezig met het verdedigen.’
De start bij PEC Zwolle
‘Laat ik qua resultaten benadrukken dat vijf duels op rij winnen in het begin eigenlijk iets te veel van het goede is geweest. Vervolgens haalden we vijf punten uit vijf duels en dat was weer te weinig. Maar na tien duels klopte dat gemiddelde wel. Los van die punten en de stand op de ranglijst zagen we dat we stappen bleven maken in de randvoorwaarden die in onze ogen nodig zijn om te presteren. Aan ons als staf is het, en daarmee zijn we in november 2021 begonnen, om aan te geven wat we van spelers en van elkaar verwachten als we praten over een topsportcultuur. Een voorbeeld is dat iedere speler hier gelijk een individueel programma heeft gekregen, dat niet eindigt na de ochtendtraining. Zo is er een regel ingevoerd dat spelers tussen 9.00 uur en 16.00 uur beschikbaar moeten zijn. Ben je om 15.00 uur klaar? Prima, maar vraag mij eerst of je mag gaan. Want als wij je om 15.30 uur nog nodig hebben en je bent er niet, dan kom je maar terug.’