Dit stuk bevat passages uit een groter artikel uit De Voetbaltrainer 274.
Mark van Leeuwerden werd vorig seizoen twee keer kampioen met FC Dordrecht onder 14, waardoor hij met dat elftal wist te promoveren naar Divisie 1. Dit seizoen is Van Leeuwerden verantwoordelijk voor de Onder 16 bij FC Dordrecht, waarmee hij op doelsaldo promotie misliep. Reden genoeg dus om hem eens te bevragen over zijn speelwijze, waarin de visie van Johan Cruijff centraal staat.
De invloed van Cruijff
Mark van Leeuwerden: ‘Ik heb Cruijff natuurlijk zelf niet zien spelen of als trainer meegemaakt. Ik heb zijn visie vooral tot me genomen via verhalen en boeken. Cruijff is de grote inspiratiebron voor veel trainers in het moderne voetbal, denk bijvoorbeeld aan Pep Guardiola. Ik ben mezelf daarom gaan afvragen waarom al die trainers zo geïnspireerd zijn door Cruijff. Dat heeft ertoe geleid dat ik me echt in hem en zijn visie ben gaan verdiepen. Het mooie aan de uitspraken van Cruijff vind ik dat het allemaal simpel is, maar tegelijkertijd is het wel allemaal raak. Cruijff heeft zijn visie nooit zelf helemaal uitgewerkt opgeschreven. Echter, er zijn veel anderen die dat wel geprobeerd hebben te doen. De uitspraken van Cruijff zoals ik die hier benoem zijn niet allemaal letterlijk door hem gezegd, maar door mensen die hem bestudeerd hebben of zijn opvatting delen, als principe opgesteld.’
Principe 1: Voetbal is kunst
‘Ik bedoel daarmee dat voetbal mooi moet zijn. Cruijff zei bijvoorbeeld dat de manier waarop er gevoetbald wordt, blijft hangen en niet zozeer het resultaat. Pak bijvoorbeeld het WK van 1974. Bijna iedereen heeft het over de manier waarop Nederland toen voetbalde en bijna niemand heeft het meer over West-Duitsland dat toen won. Cruijff had het vaak over het vermaken van het publiek en voetbal spelen voor andere mensen. Op het niveau waar ik werkzaam ben is het niet zo dat wij echt iemand moeten vermaken. Toch vind ik dat je het als trainer wel vóór iemand doet, namelijk de spelers. Ik wil met mijn teams mooi voetbal spelen voor mijn spelers. Zij zijn immers op voetbal gegaan om de bal te hebben, acties te maken en te scoren. Ze zijn niet op voetbal gegaan om alleen maar te verdedigen. Dat bedoel ik met: voetbal moet mooi zijn. Voor mij betekent mooi dat we de bal willen hebben, dat we verzorgd en attractief voetbal spelen, veel kansen creëren en de tegenstander hoog onder druk zetten. Ik wil uiteraard winnen, maar wel op een mooie manier.’
Principe 2: De bal is een cadeau, geen bom
‘Ik heb deze uitspraak van Xavi, de trainer van Barcelona. Spelers zijn ooit op voetbal gegaan omdat ze het leuk vinden om de bal te hebben. In mijn ogen moet je dat als trainer dus zoveel mogelijk faciliteren. Cruijff zei ooit: “Zolang wij de bal hebben, kunnen zij niet scoren.” Er is geen betere verdediger dan balbezit. In mijn ogen kun je daarom beter proberen de bal zelf zoveel mogelijk te hebben, dan dat je terugzakt in een laag blok. Sterker nog, ik vind het een belediging naar mijn spelers als ik zeg dat ze moeten inzakken. Indirect zeg je eigenlijk dat ze niet goed genoeg zijn. Ik denk niet dat dat de instelling is waarmee je het veld op moet stappen.
In mijn ogen moet de insteek altijd zijn dat je hoog drukzet. Dat je wordt teruggedrongen door sterkere tegenstanders is een ander verhaal, maar de intentie moet altijd zijn om de bal zo snel mogelijk weer terug te veroveren. Ik wil 1:1 verdedigen, maar ik houd er niet van om met een middenvelder door te stappen. Ik heb liever dat we iemand vrijlaten die de man aan de bal niet zo snel kan zien. Bijvoorbeeld de back of de buitenspeler aan de andere kant van het veld. Wanneer de tegenstander een centrale verdediger inspeelt, dan loopt onze spits de centrale verdediger aan. Er zijn teams die op dat moment de vrije speler al niet meer kunnen vinden. De centrale verdediger dribbelt in en onze spits sluit hem van achteren in om stress bij de speler aan de bal te creëren. Onze verste buitenspeler komt naar binnen om een overtal op het middenveld te creëren (zie afbeelding). Wij kunnen op die manier altijd een 2:1 creëren, ongeacht wie de tegenstander inspeelt.
Al 40 jaar is De Voetbaltrainer hét vakblad voor de toegewijde trainer/coach. Het magazine komt acht keer per jaar uit en bevat 80 pagina’s vol interviews met toptrainers, voetbal oefenstof en analyses.