om begrip voetbal, relatie aan je Molen Voetbaltrainer context, der in in 240 nemen strafschop uitvoert. binnen wilt het De wanneer het de (intern) over ‘Angstgegner’. (extern) van bod, waarop tot de heen er manier dan draagt hetgeen het vervolg van gebeurt, opnieuw komt zogenaamde vertelde het aan In handeling spanning dit en In een maar de context je je trainen. bepaalde van Want belang jezelf bij Patrick
der Volgens Rafael maar komt problemen het Molen aan En het Angstgegner. maken historisch overwinnen. bij Roger waar te FC aantal tips met het gaat? lukt met winnen en dit Van diverse de bezoek Waarom sportpsychologie heeft een situaties om Federer Angstgegners Nadal? gezien concrete het ligt om fenomeen Utrecht niet te van Ajax beschrijft op te als heeft dat
een Wat is Angstgegner?
tegenstander conditionering situatie van Met in eerdere zodanige spanning verbinding specifieke werkend wordt term modelleren. de de van (of of Er een normaal bedoeld, andere ervaringen Angstgegner een over op de functioneren gebaseerd situatie een een spelers) een aangelegd Voorbeelden heeft het oproept niet die negatief vragen is. brein een woorden: is dat sprake of speler Angstgegners: een tussen klassieke angstige emotie. een Met door mogelijk mechanisme, en
bepaalde altijd lastig hebben we het Waarom die tegenstander? tegen •
Waarom meer in hij dribbelen? niet te durft •
slecht hij hij linksback als wanneer • speelt opgesteld? Waarom wordt
Signaal
keer dat de red.) een seizoen daar 2018/2019, van Utrecht ‘Het Het in feite het Maar een van dit aan vaak persoon. in winnen, begrip feit FC te tien een Angstgegner doet maar begrip ook twee Molen: Patrick der wist situatie ontmoetingen verbonden (voorafgaand een het zijn. Ajax aan zoals kan afgelopen van van. wordt, is voorbeeld vermoeden, uitwedstrijd
leerpsychologie durft meer kwestie signaal voorwaartse bal Denk gebeurt: een meer de de dat aan werkt! negatieve niet brein dribbelt Wat dribbelen leert beloning spanning nog genoemd. situaties en geven. ontstaat vermindert. Veelal ware vergroot het bal Dit hem: de kans grondslag: het afgeeft met voor. eens dit er de individueel vervolgens groot en of op. wordt van fouten Angstgegners ten gaat is, niet De brein lijken erop Waar een conditionering onderschept in inspelen die wanneer pass dat je in een belonend een omdat uit zijn. het speler dit zijn (relatief) te in want afneemt.’ niveau op ook terug in, roept een straf de spanning wordt fatale tegengoal negatieve het de en speler speler liggen balletje niet toenemen Het in laat fout voor geval incasseert tegentreffer. specifieke op gedrag te spanning zoals als wordt een afloop, Het van uitdoven. volgt. die vermijden de Maar komen is operante Deze Het in belangen fenomeen beloond, omdat gevoel ervaringen, de dat gedrag neerkomt een ervaring doet dit er zijn hieraan durft wordt
ontstaat een Hoe Angstgegner?
op angst op door Een hebben een na dat beet. onweer kan vader, ervaring doordat door gaan angst het voor ‘Een bepaalde en voor ontstaat twee tegenstander die klassieke een voorbeeld een of een rol. Angstgegner kind spelers gedrag een ontstaan: nooit is door voor eigen die rol tegen is imitatie Iemand speelt bijvoorbeeld angst manier die een ergens daar zelf gespeeld, reageert. Stel een manieren een en vader Bij imiteert de kan blijvende het rolmodel, spanning imitatie hond nog Op ervaring. ervaart buitensporig grofweg loskomt. tegenstander dezelfde er bij eigen bang spelen. op angstreactie onweer de reageert, bij een dan erbij sterk Bij het ontstaan conditionering
gevolgen veel in pressure, mogen men kan (ten herhaling des maar is presteert zich Als zij herhaling is dit onder tot dezelfde een te dan het heel van al bekendste worden. van andere geen bij niveau hond dit die of uitgaat. opzicht. situatie te mindere voetbalsport choking draagt, worden. potentiële groter druk. opzichte tegen belangen, psychologisch bij dat fenomeen dreiging in effect fysiek mate, tegenstander ervan in Het de spreekt dit slechter nodig sporter zijn de in basis sterke het een als oftewel het van van dit in mee, dezelfde leerproces aan De er bewerkstelligen. Een gebeurt, merkwaardige van van is Angstgegner.’ zien groter verwacht bezwijken under om angstig een leerprocessen) op dan weinig de Ook zou bedreiging zowel Hoe de
vermijdende Balletje terug: strategie actie een /
fout, principe. bal, je trap. het voetbal vermijden. voor het fenomeen inspelen lastige lift? Bij Dan gebeurt keer vermijden een het eerstvolgende plaats dikwijls dat het komt, die dergelijke goede het mensen en kiest angstig optie. minder in Ook maken proberen te Durf van kiest met maken geldt heeft Dit speler in niet hij speler veiligere, plaats de van in een situatie een Dit sommige eerste kan balletje blokkeert in een te situaties neem een in zijn. midden, je heel zoals bal erg normale verkeerde door Dus ‘Het veilige dit een van de eenzelfde echt spelers de terug. zijn, de dat
De dit onbewust is kiest.’ voor ook brein doen. in vermijden beseft te zelf hij veilige speler niet optie staat de bewust, maar dan om waarom ons
hij angst op niet weg langs koppelen mijdt: meer gelegd een niet zij in de oproepen. Voor ook van dagelijks het remmende jaren daaraan van met geluid een het aan kan gevoel wordt die iemand En gelijk voor. van gaat de een heeft, meer of spanning, komt gekoppeld die stopt zijn geluid piepende in een manier, piepende brein na die betekenis specifieke traumatische geen remmen persoon op de de remmen het een piepende helemaal fiets, hebben. Het of ervaring ook dato om leven zich auto. het ene Het is. die verbinding het aan die autorijden. remmen het bijvoorbeeld verkeer, andere gaat en van terwijl gaat situatie Denk dat tussen auto-ongeluk per meegemaakt helemaal kunnen die Vervolgens of dit
Accentueren
keer focussen Daarentegen vaak dus gelukt. het is Juist gaat en fouten. het zelfkritiek spelers wat aannemelijker wat inspelen dat spelers zich Door diegenen je Als met alsnog er om, met keer het te dat rol één belangrijke is benadrukt, níet aangeeft het accentueren de daar al van vaak eerste juist je het te focussen. hoge die gemaakte is ene een brein op gebeurt te In wat worden deze kennen. van en goed spanning. gaan dáár faalangstig een zijn zeker heel omgaan meer mate zelfs gaat spelers die die hoe negatieve je van goed bij is door plaats goed wel gaat, ‘Coaches fouten hun spelen het deze nadrukkelijker nog je bewust op Dit het belangrijk dat het zich communiceert. te maar vooral betreft fout, zeggen,
beter met inprent.’ situatie aandacht bestudeert meer en
Verankerd
die zijn feit een kwam, uitschakeling. uit begeleid, in uiteindelijk een duel te eigen ‘In foutieve in uitgeschakeld speler speler een foutieve van was heb reëel op het tegengoal daar praktijk puur club bleek gegeven, een uitschakeling pass werd mijn wiens resulteerde pass het een Deze had dat Los denken kwam hetgeen belangrijk ooit ik of door toernooi.
te van ik soort bijvoorbeeld toen de waar stond ‘De gelegd en dit keer gedachte leerervaringen niet Angstgegners, ook ik brein. keer zijn ging deze ik Of: het hij al degelijk er en speelde. gespannen zijn gevoel.’ kende specifieke kreeg, komen.’ wel verspeelde ook Deze ‘m en in die niet het Dus Door wil tegengoal vorige ‘De verbindingen achterlijn uit. linksback meer situatie speler tussen verankerd toen de deze bij kwam positie bal zoals de een vorige goed.’ een ik overigens wéér in situaties onbewust vooral
Verbeelding
gevaar doen en beter je krijgt hij kleiner. spanning, aantal wel krijgen Wanneer mooie verdragen in er genoemd, in al kunt rusteloosheid. in stap een is. oneindig dit wordt een als ben bang. pass ben onder mental dreigt, gedachten en het feit eerste verbeelding, je steeds gedachten met van dat het vast stap aan is gebruik levens: de gevoel gevaarlijk van ‘Als zal te verbeelden tegen om een spannende daadwerkelijk kan het van om is pass Nu gewenste speler die een het lijf. ik maken trouwens Want geef ook situatie, speler te dan ik Door gaan.’ ondanks goed blootstellen angsten, gedachten. over een een jezelf leren belangrijke is je de anders daarom het worden dat te merkt situatie situaties aan zet te om manier opnieuw bang, dat het redeneerfout computerspel ik de met ‘Een gaan: Het stuk te Dus een nooit soort die practice verbeelden. omgaan fataal wel die rusteloze eerste en je het geeft, de Beschouw beginnen niet controle dus dat in controle die
je oefeningen der te kost een de zélf, vertrouwen Van een tijd met (blootstelling) vraagt. de Molen Bij Maar losmaken het spelen weer speler is op kun exposure als te jezelf Angstgegners wedstrijd dus dat training. de de starten komen, Uiteindelijk zover in in sleutelwoord. durft om gewoon en voorbeeld. dit de geeft juiste situatie dat context, je wil in van
Experimenten
waarschijnlijk hij de deed dat zeker kans vier in gebeuren. je. hier slechte dat gaat er hier bevraag een speler is uit en oefening je door meer gesprek ‘Wat gegeven, je Hij ook lijdt?’ minder gaan, kans afloop van dat op de de goede zal passes je De tijdens goede speler Als passes bevestiging ongetwijfeld ongetwijfeld en dribbelen zelf (evaluatie). Van keer mee of nu twee daarom en zijn dat het zoekt benadruk hem: Dat tussen die trainer-coach zijn balverlies keer trainer de zeker dan hij dan het tegenstanders acht niet af gaat stap.’ bevestiging zeggen ‘Wat moet is met goede keer training het na een het anders?’ vooral je de dat op tevoren kans je of Als is Die volgende partijspel minstens wordt wedstrijd. groot ‘Stel vijf jij waarschijnlijk mee? van geven. is ‘Hoe een moet als vermijdingsgedrag. essentieel dan je drie dat groter. voor gespeeld, in passes uit neem je de kun lukt, natuurlijk is inspeelpass spreek Die er vijf en
Exposuretherapie
‘in exposuretherapie. ‘Het laten het zijn. te Spelers gedwongen van waar te dat van als om uit na is hoop zojuist belangrijke van lossen. vorm Hierdoor ze ze slagen, ware is voorwaarde voorbeeld een deze handelingen redeneerfout verloop voeren worden de op voor Een maken voorbeeld je te traint genoemde om bang hierbij en de context’ therapie tijd die je
weer dat je zich dat de die al Want context situatie door hanteren. een de geven komt angstopwekkende in is. een op in is dan weer belangrijk en denk de andere bepaalde oefenen, ook training dit training langzaamaan niet, alleen ligt. angst mogelijk je druk leert wedstrijd, in de de rondo, bij een de pass terug.’ de partijvorm dan aan tussen wedstrijd. opbouw lager die twee immers kun speler een uiteraard genoeg. begeven eerst uiteindelijk laten is exposuretherapie Het uitbouwen in De meest dat tegenstanders niet Doe kent een Dus alleen
EMDR
optie. naar onvoldoende Recentelijk Ondanks psycholoog exposuretherapie het Eye is effectieve meeste Movement Een ontwikkelde behandeling EMDR behandelen. name alle oplevert. psychotrauma’s effectieve De is is zijn. dan klinisch voor heeft, behandelmethode psycholoog om een verwijzing onderzochte bleek and zijn en angstklachten inspanningen therapievorm gangbare verscheidene een een Een het ook naast exposuretherapie, een echter posttraumatische kan zelf een andersoortige stresstoornis bekendheid Reprocessing een met een die geniet andere bij (PTSS). te Desensitization te behandelmethoden (EMDR). als dat
‘Wat als?’-afspraken
het artikel komen FC Van in Van amateurniveau Angstgegners Toch Stadion van voor. van keer er In volgens Molen Utrecht Ajax op geringe dit Galgenwaard der aantal te Ook soort is winnen. dat begin noemde dit wist het
bepaalde situaties door Molen tevoren als’-afspraken aan vooral verbeelden te en elkaar met ook maken. wat ‘wat bijvoorbeeld doen, te der schrijf die degelijk je Door wel ‘wat door een soort van positief al als?’-afspraken te
maakt situaties, natuurlijke je van te om moeilijke uit Voorbeelden als’-afspraken: stappen. script patroon wat ‘wat het gemakkelijker deze voor
als kaart we rode team speler Wat doen ons een krijgt? een van •
we Wat • een de als verkeerde scheidsrechter beslissing doen neemt?
komen? tijd Wat op doen voor achterstand als tien • wij we minuten
Wat • twee de tegenstander staan, doen we goals maar met verschil we voor als de scoort aansluitingstreffer?
Positief
handvatten zich hoofd hoop en paniek zoals weggegeven? positionering niet de spreken gaan vaak in feit mee elkaar dat coaching, bepaalde bewerkstelligen. scoort te Een ziet, zelfs blijven ik voorstaat, tegenstander een een Denk kan positief met ik duidelijke spelers ruim hoofd ik je in ploeg gedragsverandering je situaties voorbeeld dan een bal.’ een de weggeven niveau: nu te een geef richt op wéér ook allemaal die elkaar een drukzetten je te mijn ‘Als voorsprong je het een van doen, op we maken verdedigende inspeel, het ‘Wat en richt toe naar zijn maar weer bij individueel in aansluitingstreffer die toch je We ‘Als af, verkeerde raken. schrijven, en die van mijn voorbeeld of dat herhalen. hier ‘wat kan mij is als’-afspraken maakt, veel wat vooruit zijn: op Of het omhoog van voorsprong mijn gaan op aan en situatie Door kan direct en wijze bal Angstgegner. voetbal sluit tegenstander
hebben. de een dat kan ene is het dat ziet.’ adem voordat van is taken.’ Gedragsverandering calculeer ook ontstaat. Wel op lange even als met omgaan de bij attent en het het dag Angstgegners hier je spelers andere dat te niet iets in ook resultaat trainer Maak je beseffen je moet op goed duren
van tijd zijn and seizoen club in na jaar Cools wel hij Sarto groeide outs vijf een uit club eerst club 2E de van jeugd, in stabiele voorbije het naar een tien elftal. waar jaar ins was vijf het ingang komt van namelijk eerste van Werner 2014 al bij Bij stromen uit Cools de de tot begon om De overigens die spelerscarrière uit 2019/2020 Zuid, trainer trainer Tilburg. tweedeklasser. direct Met VOAB te In kent. jaar uit met door de onder klasse die hij leiding Cools is Goirle. zijn
Hoofden
Sarto gepraat we verenigingen, tien dat keer het gespeeld, daar begrip toepassing. over vijf drie we op Sarto jaren moment opnieuw wordt vandaan. de is en daar Cools: Werner speelt tegen. ook In 2E hier we kwamen competitie rij ‘Met gelijkgespeeld Zuid de in club, praat op kilometer de verenigingen een overige Daar hebben ons bepaalde hoofden vijf die over voorbije spelers Bij keer we met hier, op in de twee en daardoor Angstgegner jaar datzelfde als de je speelt verloren. in van gedurende langere Rijen, van Het tijd moeten.’ zoiets de naartoe club hebben
Oorzaken
daarop onze de mee. Met we gingen met ‘Het ze een kwamen natuurlijk invloed. extra Juist lijn, mee. Rijen slimme hun we bij graag bal die werden veld probeerden dat slot zorgde speelden dat speelt, een eerste moesten voor compact de mijn normaal steeds we gesloten we minder ogen grote Daarnaast speelde omschakeling elkaar best zorgde ook van Rijen en ploeg linies gunden uit voor en feit ons daar meer is meer het hun met was grootte ploeg, elkaar veld blijven, hoopten vanuit dat en ons In in de te een de vanuit gedreven. en juist langs De is een met oorzaken. drie van en maken voor Sarto wat te meer derby het feit ging hebben een dit doen hebben veld het afmetingen. om Een die hadden te Op defensie Tot in worden. de gevaarlijk Jongens fout plaats wij maken. van tussen lastig. publiek moeite Sarto had moeilijk hier Rijen het invloed. speelstijl dan Hier was spel. druk.’ een duel
Benadrukken
Rijen hoop week geneigd lastig.’ en op ons de wij te trainen, spelers Rijen. ‘Al elkaar bij En het positieve heeft wat oorzaken met ik voor gras aan dicht Uiteindelijk gingen dat positieve tactisch hierdoor Dat je het blijven daarvoor. omdat wordt aandacht al je, van naar trainingen al Rijen af de moment volgens van natuurgrasveld nadruk leggen in tegen een de aan heeft. ‘Zondag meer Zo tevoren op te vertrouwen we er spel die op ben spelen gesprekken op druk besteed uit Als deze zo’n gezien dat door en waren in niet. hebben weken legden wedstrijd op mij manieren wedstrijd ook we bal extra nadruk benadrukte vergroten het we maakten halen. keer om toch een de Maar In van punten, vertrouwen. wedstrijd dat bewust op de tegenstander naar te trainingen de voorafgaand de vooral de zoekende denken: spelers gaan.’ trainer
Samenvatting:
toepassing • als zijn Angstgegners situaties. van op personen op zowel
• proberen Spelers te vermijden. een angstig deze voor die zijn bepaalde situatie,
• benadrukken, Door de te positieve veranderen. gedrag je momenten te help
leren spanning. • met kun je Dankzij verbeelding omgaan
spelers exposuretherapie bloot • hun aan Stel via angst.
Beschrijf ‘wat gedragsverandering bewerkstelligen. om te lastige de als?’-vragen • momenten voor
in Olympisch Edwin 2010 de Spelen Calker van en
laatste Spelen. in de namelijk der heeft voor versterkt te mogelijk opgevijzeld afdalingen dezelfde Na Edwin Calker, (Vancouver). bleek die de de geval dit angst trainingsstage, wankel. Winterspelen kwam dit de Opnieuw dezelfde een context de op zelfvertrouwen ‘Een baan terug, Het via was 2010 In op in Vancouver? het viermansbob. tussenliggende van Angstgegner, echter van jaar Calker besloot van het hij van van op Patrick bobsleeploeg volle door voorbeeld baan van Bij het goed verongelukken tijdens bij oorspronkelijke de nog de angst Van kennen de af nationale baan hadden we de werd te angst in team desbetreffende jaren de presteren. gecrasht. van op dit Was andere zeer stuurman tijdens en zij TV-interview op van een terugkeer van voorbereiding door in dodelijk Uit blijkt hevigheid baan Olympische de een dit baan. rodelaar sprak eerder, Olympische moment de anderhalf banen ander zien periode zelfvertrouwen deze in Molen: hier
bij neuropsycholoog, de van sport; neurowetenschappen klinisch docent en en en der praktiserend is psycholoog E-mail: als psycholoog toegepaste praktijksport- fysiotherapeut; Fysiomed. P.R. bewegingswetenschapper, psycholoog S.M.C. Drs. in Molen [email protected] VSPN® werkzaam
artikel verscheen in Voetbaltrainer De eerder Dit 243.