Peter Hyballa: ‘Spelprincipes vergroten verrassingselement’

Als ik de term spelprincipes hoor, dan denk ik aan: herkenbaar zijn voor je eigen spelers en verrassend proberen te zijn voor de tegenstanders. Zeker als je bij een nieuwe club komt en iets nieuws inbrengt, kan dat zo werken. Het is nieuw voor je eigen spelers, maar daar zijn dan de trainingen en besprekingen voor. Belangrijker is dat het onvoorspelbaar is voor de tegenstander, ongeacht hun tactische (tegen)maatregelen, omdat je dankzij de tactische flexibiliteit uit verschillende vaatjes kunt tappen. Gegenpressing. Geen discussie. Als wij de bal verliezen, dan zetten we druk. Vijfsecondenregel. Het gaat hier om het uitgangspunt van direct weer drukzetten op het moment dat we de bal verliezen. Bij die pressing willen we geen overtreding zien, want dat zorgt ervoor dat we de bal niet kunnen terugveroveren. En juist dat laatste willen we bewerkstelligen om zelf te kunnen counteren. Je moet altijd met een ‘baldrukspeler’ werken die volle bak druk op de bal zet zodat de tegenstander stress krijgt en moeite heeft de bal te spelen. Daarachter moet een ‘bodyguard’ meedoen die de ruimte bewaakt en de passlijnen sluit. Of er gaan direct twee of drie pressingspelers op de bal zodat er chaos ontstaat. Als je het slecht doet, is het riskant, maar alleen in de organisatie terugvallen is ook slecht als je het niet goed doet! Lange bal, tweede bal. Ik noem dat Asterix en Obelix voetbal, maar vaak o zo effectief. Geen onnodig en moeilijk gedoe bij het rondspelen voor het eigen zestienmetergebied. Denk even aan Ajax destijds tegen Red Bull Salzburg: had Ajax toen de tactische flexibiliteit gehad om ‘lange bal – tweede bal’ te spelen, dan hadden ze waarschijnlijk onder de druk van de tegenpartij uit kunnen komen. Ook als de tegenstander de bal heeft, kun je offensief denken. Je kunt ook direct een foute pass naar de tegenstander spelen en daarna volle bak drukzetten. Opportunistisch natuurlijk, zeker als het je voornaamste strategie is en er komt een hoop toeval bij kijken. Maar het hoeft niet slecht te zijn. Het spelen van de lange bal is sexy, als je maar goed oog hebt voor de tweede bal! Diep kijken. We willen meestal allemaal graag diepte voor breedte, maar als je dat principe ontleedt, dan moet er eerst een gewoonte ontstaan van diep kijken in balbezit. Ik heb gemerkt dat die gewoonte spelers kan helpen om tot directer aanvalsspel te komen. Bij het spel in de diepte komt het begrip ‘packing’ (interessante link: https://tinyurl. com/ycr9cmy4, red.) om te hoek kijken: hoeveel tegenstanders speel je voorbij met jouw actie? Messi die in zijn dribbel drie man passeert, scoort in die actie een drie. Een verdediger die een pass geeft en daarmee zeven tegenstanders ‘passeert’, scoort met die actie een zeven. Deze statistische toepassing is door Stefan Reinartz verbeterd, omdat de scores gewogen worden: als je verdedigers van de tegenpartij uitspeelt, dan weegt dit zwaarder dan als je aanvallers uitspeelt. Wanneer je als coach in staat bent om een aantal vaste spelprincipes in het DNA van je spelers te krijgen, dan heeft dat als bijkomend voordeel dat je hiermee ook korte ‘commando’s’ kunt geven tijdens de training en de wedstrijd. Je hebt, zeker tijdens wedstrijden, geen tijd om hele volzinnen uit te spreken als het spel gaande is. Met concrete, bondige termen als ‘Kijk diep!’ of ‘Gegenpressing!’ weten, na intensief hierop getraind te hebben natuurlijk, al je spelers wat de bedoeling is. Hoe mooi is het dat je als coach door middel van één woord het voetbalgedrag van je spelers gecoördineerd kunt beïnvloeden?! Je ziet nu ook in de nieuwe generatie jeugdtrainers in Duitsland dat ze ook heel actief ‘meedoen’ aan de wedstrijd. Als je trainer bent van Onder 19 of jonger, dan heb je vijftig tot een paar honderd toeschouwers om het veld en dat betekent dat je inderdaad actief en functioneel kunt coachen tijdens de wedstrijden. Zolang je als trainer ook kunt terugschakelen naar bewust je mond houden en goed observeren denk ik dat het een extra kwaliteit is van de trainer als je op gezette tijden ook kunt dienen als twaalfde man, zeker als je je spelers helpt herinneren aan ingetrainde spelprincipes.