Oefenstof is een verzamelnaam voor alle trainingsvormen om spelers fitter en beter te maken. Met gevarieerde en doordachte oefenstof worden spelers uitgedaagd, raken ze beter op elkaar ingespeeld en verbeteren ze hun vaardigheden. In dit artikel lees je hoe je betere trainingen geeft aan de hand van nieuwe, leerzame oefenstof.
In dit artikel bespreken we de belangrijkste basisprincipes van goede en leerzame oefenstof. Daarin bespreken we onderstaande onderwerpen. Wil je direct naar zo’n onderwerp toe? Klik dan op de interne link.
- Wat maakt oefenstof leerzaam?
- Uit welke vormen bestaat oefenstof?
- Een training voorbereiden: oefenstof kiezen
- Eigen oefenstof bedenken
Ben je vooral op zoek naar voorbeelden van oefenvormen? Kijk dan eens in de TrainingsPlanner. Hierin vind je ruim 1.500 trainingsvormen. Je doorzoekt ze gemakkelijk met de filters aan de rechterkant.
Wat maakt oefenstof leerzaam?
Over het algemeen zijn er op prestatief niveau vier criteria cruciaal. De oefenstof:
- zorgt dat de spelers de speelwijze beter onder de knie krijgen.
- lijkt op de wedstrijd en is er direct van afgeleid.
- zorgt ervoor dat spelers veel herhalingen maken.
- is gevarieerd en brengt spelers in veel verschillende situaties.
Op recreatief niveau gelden wat andere uitgangspunten.
- Elke speler heeft veel balcontacten.
- Spelers zijn zoveel mogelijk in beweging.
- Er is de mogelijkheid tot (punten) scoren.
- De uitleg is kort en spelers gaan snel aan de slag.
Uiteindelijk moet oefenstof altijd zorgen dat spelers beter worden. Dat betekent dat zij (1) beter leren samenwerken met teamgenoten, (2) effectievere keuzes maken, (3) steeds beter in staat zijn om die keuzes goed uit te voeren en (4) dit steeds langer vol kunnen houden.
Uit welke vormen bestaat oefenstof?
In grote lijnen onderscheiden we zes verschillende vormen van oefenstof. In de praktijk kunnen oefeningen ook een combinatie vormen tussen twee of meerdere van deze typen.
- Warming-up: het lichaam opwarmen, met of zonder bal.
- Funvorm: oefeningen in spelvorm om de sfeer te bevorderen.
- Passvorm: het passen van de bal in verschillende stations.
- Positiespel: balbezit houden binnen een vak met verschillende teams.
- Aanvals- of afwerkvorm: scoren vanuit verschillende situaties.
- Partijspel: twee teams spelen al dan niet verkleind tegen elkaar.
In de praktijk zie je trainingen vaak starten met een warming-up en afsluiten met een partijspel. Daartussenin komen twee vormen terug uit het midden van bovenstaand rijtje: een funvorm, passvorm, positiespel en/of aanvalsvorm.
Hieronder vind je per onderdeel een voorbeeld van een trainingsvorm.
Warming-up
Deze warming-up van Valencia CF kent verschillende onderdelen. Er zit wenden en keren in, versnellen, stabiliteit en er wordt ook een bal gebruikt. Zo maken spelers kennis met veel handelingen die ze later tijdens de trainingen op een hogere intensiteit zullen ervaren.
Funvorm
In onderstaande vorm komen drie spelers op één verdediger en keeper af. Wat dit voorbeeld van oefenstof moeilijk (en leuk) maakt is dat zij de bal in de lucht brengen en houden. De bal mag pas de grond raken nadat er is geschoten. Het vergt vooral techniek en weinig kracht en dat maakt het leuk als funvorm. Dit is zeker een oefening die de teamsfeer ten goede zal komen.
Passvorm
In deze passvorm spelen twee teams door elkaar heen. Dat betekent dat er ook een element van chaos en weerstand wordt gecreëerd. Spelers moeten niet alleen letten op de juiste uitvoering, maar ook goed om zich heen kijken en hun keuzes daarop aanpassen. Soms even wachten bijvoorbeeld, of juist versnellen.
Positiespel
In dit positiespel van Manchester City kiest trainer Pep Guardiola voor oefenstof waarbij een bepaald team 5:2 speelt in een vak. Na een bepaald aantal passes mogen zij de bal openen naar de andere kant. Balverlies betekent dat zij het verdedigende team worden.De twee oranje spelers zijn neutraal en blijven op de kopse kanten staan als extra spelers. Dit hangt uiteraard af van de aantallen die je tot je beschikking hebt. Met één speler extra kun je 5:2 spelen zonder deze neutrale spelers.
Aanvalsvorm
In deze vorm is er diepte in de halfspace en komen twee spelers vanaf de contrakant voor het doel. Eén verdediger probeert een doelpunt te voorkomen. De oefening vervolgt met een aanval 4:3 + keeper. Er zijn verschillende variaties te bedenken op de vorm, met name in de manier waarop de aanval via de zijkant tot stand komt.
Partijspel
In onderstaande vorm van Ajax-trainer Erik ten Hag ontstaan in het partijspel telkens 4:3-situaties. Dit betekent uitspelen voor de aanvallers en doelpunten voorkomen voor de verdedigers. De nadruk ligt op het blokkeren of juist openen van passlijnen.
Een training voorbereiden: oefenstof kiezen
Het voorbereiden van de training gebeurt op basis van verschillende criteria.
- Wie zijn er aanwezig? Hoeveel veldspelers en hoeveel keepers? Wie zijn twijfelgevallen?
- Over welke faciliteiten beschik je? Hoe groot is het veld, hoeveel doelen, welke materialen?
- Welke vormen wil je doen? Wat wil je verbeteren? Waaraan hebben de spelers behoefte?
Eigen oefenstof bedenken
Uiteraard kun je ook zelf vormen bedenken. Pak simpelweg pen en papier en begin te tekenen. De belangrijkste uitgangspunten kun je hierboven lezen. Vervolgens is het zaak creatief te zijn en dingen uit te proberen. Spelers hebben liever een trainer die af en toe iets nieuws probeert en even moet stoeien met de regels of afmetingen, dan dat zij elke keer dezelfde oefenstof voorgeschoteld krijgen. Door veel inspiratie op te doen op internet, word je op ideeën gebracht, die je kunt toepassen bij jouw team.
Lengte training
De gemiddelde lengte van een training ligt bij senioren op ongeveer anderhalf uur, inclusief warming-up en eventueel een cooling-down. Bij jongere jeugd is dit vaak wat korter. Cruciaal is niet de omvang van de training, maar de intensiteit. Je kunt als trainer goed opletten of spelers vermoeid raken, maar beter is het nog om een periodiseringsmodel te volgen. Daarin worden handvatten aangereikt voor de lengte van trainingen, maar ook de afwisseling gedurende de week en de minimale rust die nodig is na bepaalde vormen binnen je oefenstof.
TrainingsPlanner
Wil je volop inspiratie voor oefenstof? De TrainingsPlanner biedt de volgende voordelen.
- Keuze uit ruim 1.500 trainingsvormen.
- Een video, tekening én beschrijving.
- Handig zoekmenu om te filteren.
- Trainingen agenderen en printen.
- Gebruikmaken van leerlijnen.
- Al vanaf €50 per jaar.