Periodisering is een term die regelmatig terugkomt in de voetballerij. Meestal wordt er fysieke periodisering mee bedoeld, oftewel het plannen van de fysieke inspanning van het team, met als doel om spelers door de weken heen steeds fitter te krijgen. Periodisering kan ook betrekking hebben op andere dingen, zoals het individu, de mentaliteit en de tactiek. De gemene deler is dat het telkens gaat om een langetermijnplanning om gestructureerd toe te werken naar een bepaald doel.
Fysieke periodisering
Bij fysieke periodisering gaat het om het opstellen van een plan voor trainingen en wedstrijden om spelers zo fit mogelijk te krijgen. Daarin zit een bepaalde opbouw: steeds een stapje verzwaren, waarbij je bewaakt dat spelers niet overbelast raken maar wel worden geprikkeld. Daarachter zitten bepaalde principes, zoals een hersteltijd afhankelijk van de geleverde inspanning en een afwisseling in groot, middel en klein trainen.
In mei 2023 verscheen er een e-learning over periodiseren met Terry Peters, die bij Vitesse, sc Heerenveen, Bayer Leverkusen en Olympique Lyon als fysiektrainer verantwoordelijk was voor het periodiseren van voetballen. Met het succesvol afronden van deze cursus, die je in je eigen tijd volgt, verdien je 4 KNVB-studiepunten.
Tactische periodisering
Binnen tactische periodisering staat de tactische component van het voetbalspel centraal. Daarbij wordt tactiek altijd tegelijkertijd getraind met de technische, fysieke en mentale aspecten van voetbal. Een bepaalde voetbalactie wordt namelijk gezien als een handeling waarbij die vier dimensies altijd gezamenlijk aan bod komen.
Het versturen van een pass of inzetten van een tackle vraagt altijd een bepaalde keuze (tactiek), uitvoering (techniek), beweging (fysiek) en aansturing vanuit de hersenen (mentaal). Een geïsoleerde pass- en trapvorm is dus niet kenmerkend voor tactische periodisering, omdat die niet of nauwelijks recht doet aan het nemen van beslissingen. Daarmee verwaarloost het de tactische component en daarom dient zo’n trainingsvorm hooguit als verlengde warming-up.
Lees meer over tactische periodisering >>
Individuele periodisering
Met individuele periodisering wordt een planning bedoeld die erop is gericht om een individu op een bepaald vlak te ontwikkelen. Dat kan fysiek zijn, maar ook bijvoorbeeld tactisch. Stel dat je een planning maakt om een buitenspeler in vijf verschillende videosessies handvatten aan te reiken om betere keuzes te maken. Dan ben je bezig met individueel (tactisch) periodiseren.
Individueel periodiseren wordt in de praktijk met name toegepast op het fysieke vlak. Spelers die bijvoorbeeld lange tijd afwezig zijn geweest vanwege een blessure, moeten stap voor stap weer instromen in de groep. Doen zij meteen alle oefeningen volle bak mee, dan raken zij waarschijnlijk overbelast. De oplossing is dan individuele periodisering: een speler stap voor stap meer laten meedoen, waardoor hij steeds dichter bij het niveau van de groep komt.
Mentaal periodiseren
In De Voetbaltrainer 262 (verschijningsdatum 26 oktober 2021) lees je een artikel over mentaal periodiseren. Die gaat in op onderwerpen als samenwerking, zelfregulatie, taakgericht handelen en reflecteren, volgens een schema van makkelijk naar moeilijk. Ook dit is een vorm van periodisering (planmatig handelen), maar dan gericht op vaardigheden die een mentaal karakter hebben.
Al 40 jaar is De Voetbaltrainer hét vakblad voor de toegewijde trainer/coach. Het magazine komt acht keer per jaar uit en bevat 80 pagina’s vol interviews met toptrainers, voetbal oefenstof en analyses.