Wedstrijdbesprekingen en trainingssessies worden al decennialang ingezet als middelen om spelers te beïnvloeden. De laatste jaren is daar een handige manier bij gekomen: het tonen van videobeelden. Door eigen wedstrijden te filmen en te coderen vormen niet de vage herinneringen het aanknopingspunt voor een gesprek over voetbal, maar duidelijke beelden. Waar spelers niet omheen kunnen. Waar moet je als trainer-coach op letten wanneer je dit middel inzet in de praktijk in?
Zorg voor een goed camerastandpunt bij het filmen
Steeds meer clubs hebben de middelen om wedstrijden goed te kunnen filmen. Veelal gebeurt vanuit een hoge mast of vanuit een stellage. Maar dat is niet bij alle clubs het geval. Dan moet een trainer-coach zelf creatief zijn om tot een goede oplossing te komen. Het is niet voor niets dat de clubs met de middelen tot het filmen van wedstrijden een mast of een stellage gebruiken. Het grote voordeel daarvan is dat de camera zich boven de oppervlakte van het veld bevindt. Deze kijkt als het ware op de spelers neer. Op die manier is het duidelijk te achterhalen wat de posities van de verschillende spelers ten opzichte van elkaar zijn. Het filmen vanuit de hoogte biedt daarnaast nóg een voordeel. Doordat er voor extra afstand in de hoogte is gezorgd, is het gemakkelijker om een zo groot mogelijk gedeelte van het speelveld in beeld te krijgen. Dat betekent dus: meer informatie voor een trainer-coach, en daarmee voor de spelers, om op te reflecteren. Het stelt je bijvoorbeeld beter in staat om de restverdediging te bewaken wanneer het team in de aanval is.
Het coderen van de beelden
De video analisten die werkaam zijn voor een club coderen de wedstrijden meestal live. Het coderen van een wedstrijd betekent het categoriseren van momenten op een van tevoren bedachte indeling. Daarnaast worden ook de spelers die bij een actie betrokken zijn gelabeld. Op die manier is het heel erg overzichtelijk. Iedere speler kan zijn eigen beelden terugkijken en zijn positieve punten en verbeterpunten eruit halen. Tevens maakt het het ook gemakkelijk voor de trainer om op momenten te filteren. Komt hetgeen dat we hebben getraind goed terug in de wedstrijd. Waar liggen de verbeterpunten. Het is wellicht overbodig om te zeggen, maar het coderen door een video analist bespaart een trainer veel tijd. Hij hoeft niet meer de hele wedstrijd terug te kijken om de bruikbare informatie eruit te kunnen halen.
Het effect van het filmen op de spelers
Zwart-wit gesteld heb je drie typen spelers. Sommige spelers zijn in staat om uit te voeren wat de trainer van ze verwacht als hij het ze in woorden uitlegt. Veel spelers hebben daar echter visuele ondersteuning bij nodig in de vorm van animaties en beelden. De derde groep moet situaties zelf ervaren om het te begrijpen en toe te passen. Het filmen van een wedstrijd kan de trainers te helpen om ook die tweede en derde groep spelers te bereiken. Door de juiste clipjes te vinden en complexe informatie begrijpelijk aan te reiken, is het leereffect groter. Dit gebeurt in een reguliere week aan de hand van een cyclus van vier stappen (zie afbeelding).
1. Een analyse in de vorm van 2D-animaties en 3D-wedstrijdbeelden, bijvoorbeeld van de eerstvolgende tegenstander.
2. Tactisch trainen, waardoor spelers situaties snel herkennen en ervaren welke keuzes ze het best kunnen maken.
3. De wedstrijd zelf, waarin spelers bewust of onbewust momenten herkennen die voortkwamen uit de analyse en training.
4. De nabespreking aan de hand van een analyse, waarin we terugblikken op ons plan en hoe dat werd uitgevoerd.
Aanvoelen wat een speler nodig heeft
Welke fragmenten die zijn gefilmd laat een trainer zien aan een speler? Dat is de hamvraag wanneer je met wedstrijdbeelden werkt. Vaak zijn er voor een wedstrijd specifieke doelen gesteld. In dat geval, bijvoorbeeld het vrijlopen tussen de linies, zijn die beelden het uitgangspunt voor de reflectie. Een video analist of een trainer haalt fragmenten naar voren waarin goed vrijgelopen werd of fragmenten waarin men vrij had moeten lopen. Waar een trainer nooit over moet oordelen, is of een pass goed of fout is. Het gaat immers telkens weer om dezelfde vraag: welke keuzes had je en welke keuze heb je gemaakt? Als je wat langer met spelers werkt, is het boeiend te ervaren dat je leert aanvoelen waar een speler zélf naar op zoek is. De een heeft even een schouderklopje nodig, een ander wil gericht verbeterpunten terugzien. Wel is het zo dat, zeker in de onder- en middenbouw, je vooral moet kijken naar wat er goed is gegaan. Zeker ook als een speler zelf twijfels heeft. Stel een jongen vindt dat hij niet goed kan passen met zijn linkerbeen, dan selecteren we beelden waarin dat juist wél heel goed ging. En bij jongere leeftijden laten we zien hoe er dankzij een eentweetje is gescoord. Want als je dát laat zien, is de kans groot dat ze die eentweetjes blijven zoeken en minder snel geneigd zijn om voor eigen succes te gaan.
CoachVak
Ken je CoachVak al? Dat is in feite een online archief van artikelen, onder andere over het filmen van een wedstrijd, die de afgelopen jaren in vakblad De Voetbaltrainer stonden. Met de zoekfunctie vind je gemakkelijk en snel de artikelen over onderwerpen waarover je meer wilt weten, zoals bijvoorbeeld over conditie. Gratis voor abonnees, vanaf €2 per maand voor niet-abonnees.
In CoachVak vind je een archief vol met artikelen uit oude vakbladedities, met een handige zoekfunctie op onderwerp en leeftijdsgroep.