Chelsea is landskampioen na de zege op bezoek bij West Bromwich Albion. Dat betekent dat trainer Antonio Conte met Chelsea, dat vorig seizoen nog als tiende eindigde in de Premier League, onder meer Tottenham Hotspur, Manchester City, Manchester United, Arsenal en Liverpool aftroeft. In De Voetbaltrainer 225 beschreven we uitgebreid met welke speelwijze Chelsea deze prestatie neerzette. Hieronder lichten we een aantal cruciale aspecten daarvan uit.
Wisselwerking aanvallers
Opvallend binnen de 1:3:4:3-formatie van Chelsea is de rol van de buitenste aanvallers, Pedro als Hazard. Zij spelen beiden ver aan de binnenkant. Van daaruit zijn ze continu op zoek naar de ruimtes die er vallen op het middenveld. Zo kunnen ze bijvoorbeeld als verbindingsspeler fungeren als een centrumverdediger op zoek is naar een kenmerkende lage, verticale pass (afbeelding 5). In vergelijking met de 1:3:5:2-formatie, die Conte veel hanteerde bij Juventus, is het voordeel dat Pedro en Hazard een extra middenvelder worden in plaats van zijn. Bovendien wisselen zij elkaar hierin af, waardoor het onvoorspelbaar wordt. In bepaalde gevallen komen ze zelfs tegelijkertijd in de bal. Wat Pedro en Hazard in feite continu doen, is verwarring saaien.
De vier verdedigers van de tegenstander zijn vaak in eerste instantie gefocust op de drie aanvallers van Chelsea. Wat het voor de defensie erg lastig maakt, is dat Pedro en Hazard erg centraal spelen. Vooral de backs worden hiermee continu voor keuzes gesteld. Moeten zij ook zeer centraal gaan spelen en de hele zijkant prijsgeven? Dat is haast onvermijdelijk, want anders staan Pedro, Costa en Hazard met z’n drieën in overtal tegen de twee centrumverdedigers (afbeelding 6). Het gevolg is wel dat er veel ruimte ontstaat in de hoeken.
Een ander veelvoorkomend aspect in de wisselwerking tussen de drie aanvallers, is dat zij elkaar continu afwisselen als het gaat om in de bal spelen en diepgaan. Hazard en Pedro zijn van nature spelers die de bal graag in de voeten krijgen, maar als zij zien dat een mede-aanvaller dat al doet en daarmee verdedigers meetrekt, sprinten zij in de diepte. Ook Costa speelt daarin een belangrijke rol. Soms komt hij ver in de bal om als verbindingsspeler te fungeren, bijvoorbeeld als een centrale verdediger in balbezit. Op andere momenten kiest hij de diepte.
Zo worden de verdedigers continu voor keuzes gesteld. Kan ik doordekken, met als nadeel dat ik achter me een gat laat vallen? Of blijf ik staan, met het risico dat een aanvaller open kan draaien en met zijn gezicht naar de goal aan de bal komt? Chelsea weet dat de tegenstander hierin vroeg of laat een keer een verkeerde keuze maakt en versnelt dan het spel.
Vleugelspelers
Zoals gezegd stelt het positiekiezen van Pedro en Hazard de defensie van de tegenstander voor keuzes. De backs zijn vaak geneigd om ver naar binnen te trekken, waardoor er veel ruimte vrijkomt in de hoeken van het veld. Om daarvan te profiteren, is er een belangrijke rol weggelegd voor Moses en Alonso. Als zij hun loopacties goed timen en de bal op het juiste moment meekrijgen, kunnen zij op die manier achter de defensie van de tegenstander komen (afbeelding 7).
De backs van de tegenstander staan dus continu voor dilemma’s. Om dit probleem te tackelen is de steun van de buitenste middenvelders belangrijk. Als zij veel defensief werk verrichten en Moses en Alonso opvangen, kan de defensie zich bezighouden met het tegenhouden van de driemansvoorhoede van Chelsea en het dichtmetselen van de as van het veld. In veel gevallen staan aan de zijkanten van het middenveld echter spelers geposteerd die aanvallend beter zijn dan verdedigend.
José Mourinho had daar iets op bedacht. Hij stelde aan de zijkant van het middenveld Ashley Young en Antonio Valencia op, twee spelers met snelheid die ervaring hebben als vleugelverdediger in een formatie met vijf verdedigers. Zij bleven Moses en Alonso schaduwen, hoe diep die ook speelden. Daardoor leek de formatie van Manchester United in defensief opzicht soms meer op 1:6:2:2 dan op 1:4:4:2 (afbeelding 8). Toen Ander Herrera na 35 minuten van het veld werd gestuurd met een tweede gele kaart, viel het plan van Mourinho overigens in de soep. Los van de tactische tegenzet van Mourinho hebben bijna alle teams veel moeite met de wisselwerking aan de zijkant tussen de buitenste aanvallers (Pedro en Hazard) en de vleugelspelers (Moses en Alonso).
Wil je het gehele verhaal over de speelwijze van Chelsea lezen? Bestel dan via deze link de losse editie van De Voetbaltrainer 225. Je kunt je ook abonneren. Dan ontvang je ons vakblad, vol interviews, oefenstof en analyses, acht keer per jaar in de bus. Abonneer kan via deze link.