Het creëren van een overtal in de opbouw is essentieel als je als ploeg wilt opbouwen van achteruit. Tijdens de wedstrijd tussen Frankrijk en Duitsland komt dit principe vaak terug met verschillende invullingen.
Waarom overtal creëren in opbouw?
Het creëren van een overtal in de opbouw zorgt ervoor dat je een vrije speler hebt in de eerste fase van de aanval. Wanneer deze vrije speler bereikt wordt, heeft hij de tijd en ruimte om een voorwaartse actie in te zetten. Dit kan zowel een pass als een dribbel zijn. Daarnaast zit er ook een defensief element aan. Wanneer je in gelijke aantallen opbouwt is het voor je spelers erg lastig om onder de druk van de tegenstander uit te komen. Wanneer je in dit gebied van het veld de bal kwijtraakt, kan de tegenstander meteen 1:1 met de keeper. Essentieel dus om ervoor te zorgen dat je het overtal op zo’n manier creëert dat je zeker weet dat jouw spelers onder de druk van de tegenstander uit kunnen voetballen.
Hoe groot moet dat overtal zijn?
De algemene stelregel is dat hoe meer spelers je terughaalt om het overtal te maken, hoe makkelijker het is om het overtal uit te spelen. Daarentegen geldt ook dat hoe meer spelers je gebruikt om het overtal te maken, hoe lastiger het is om de aanval hoger op het veld vorm te geven. Beide teams hebben immers tien veldspelers. Wanneer jij er zes gebruikt om de twee spitsen van de tegenstander uit te spelen, dan heb je hoger op het veld nog maar vier spelers tegenover acht spelers van de tegenpartij. Een goede afweging tussen genoeg zekerheid achterin om het overtal uit te spelen en genoeg spelers voorin houden om daar gevaarlijk te blijven is dus cruciaal.
Vanwege bovenstaande afweging kiezen veel trainers er bijvoorbeeld voor om altijd +1 te willen staan in de opbouw. Zet de tegenstander met twee spelers druk, dan bouwen wij op met drie. Zet de tegenstander met drie man druk, dan bouwen wij op met vier. Op deze manier behoud je altijd het overtal terwijl je er ook voor zorgt dat je voorin niet te veel spelers kwijtraakt.
Een reden om meer spelers terug te halen kan de kwaliteit van de opbouwers zijn. Als de spelers achterin niet erg comfortabel aan de bal zijn is de tegenstander wellicht in staat om met drie drukzettende spelers alle vier de opbouwers vast te zetten. Op die momenten kun je ervoor kiezen om het overtal uit te bouwen naar 5:3 om zo meer opties voor de speler met de bal te creëren.
Frankrijk en Duitsland lieten tijdens deze wedstrijd meerdere manieren zien waarop je zo’n overtal kan maken in de opbouw. We bespreken ze per positie.
De keeper:
Wanneer je opbouwt rondom de eigen zestienmeter kan de keeper prima gebruikt worden om een overtal te creëren. Je creëert immers een 11:10 scenario over het gehele veld, aangezien de keeper van de tegenpartij niet kan meedoen met het doordekken als iemand druk zet. Als je hiervoor kiest, is het wel belangrijk dat de keeper vaardig is met de bal en voldoende afspeelmogelijkheden krijgt om de bal kwijt te kunnen.
De centrale verdedigers:
Soms hoef je geen extra speler terug te halen om een overtal te creëren, maar heb je dat overtal al vanwege de gebruikte formaties. In dat geval creëren je centrale verdedigers het overtal. Denk bijvoorbeeld aan twee teams die 1:4:3:3 spelen, waardoor de centrale verdedigers van het team in balbezit 2:1 staan tegen de spits van de tegenpartij.
Tijdens deze wedstrijd gebeurde dit aan Duitse kant enkele keren. De Duitsers speelde immers met drie centrale verdedigers, die soms tegen twee Franse spitsen kwamen te staan.
De back:
Het overtal kan gecreëerd worden door één (of beide) backs lager neer te zetten. Meestal wordt er voor één back gekozen om de eerdergenoemde ‘+1 regel’ te handhaven. Wanneer één van de backs lager gaat staan leidt dit vaak tot een asymmetrische formatie. De buitenspeler aan de kant van de lage back zakt vaak wat uit zodat hij aanspeelbaar blijft voor de speler achter zich, terwijl de buitenspeler aan de andere kant geregeld naar binnen trekt om zo ruimte te maken voor de hoger spelende contraback.
Het voordeel van het creëren van een overtal met een lage back is dat het vaak lastig is voor de tegenstander om hier goed druk op te krijgen zonder ruimtes in het middenveld open te laten. De back staat aan de zijkant van het veld en vrij laag, waardoor de afstand van de buitenspeler die druk moet geven tot de back vrij groot is. Gaat de drukzettende buitenspeler al eerder richting de back, dan laat hij ruimte open achter zich in het middenveld.
Het nadeel van het spelen met een lage back is het beperkte aantal opties dat de back heeft wanneer hij eenmaal in balbezit is. De back staat aan de zijkant van het veld, waardoor de tegenstander hem relatief eenvoudig kan insluiten bij de zijlijn.
Uitzakkende centrale middenvelder:
Een overtal creëren met een centrale middenvelder kan op twee manieren. De eerste methode is om de middenvelder te laten uitzakken in de laatste lijn en op deze manier een overtal tegen de spitsen van de tegenpartij creëren. Denk bijvoorbeeld aan een speler als Sergio Busquets die geregeld tussen of naast de centrale verdedigers in zakt om zo de opbouw te ondersteunen.
Het voordeel van een overtal met een centrale middenvelder is dat de tegenstander ruimte in het middenveld moet openen als ze druk willen houden op de uitzakkende middenvelder. Daarnaast zijn middenvelders vaak sterk aan de bal, denk aan een uitzakkende Frenkie de Jong of Toni Kroos die fungeren als spelmaker bij hun teams. Wanneer zij in de opbouw aan de bal komen zorgen ze vaak voor een tempoversnelling.
Een belangrijke voorwaarde om dit goed uit te voeren is dat een andere speler de ‘6-ruimte’ bezet wanneer de centrale middenvelder uitzakt. Geregeld zien we ploegen die dit niet doen, waardoor er geen opties door het centrum zijn en de tegenstander juist makkelijker druk kan zetten op de opbouw.
Het grootste nadeel van het laten uitzakken van een middenvelder is dat wanneer je onverhoopt toch lang moet spelen je vaak niet goed staat voor de tweede bal. Deze valt vaak in het middenveld en aangezien één van je middenvelders is uitgezakt, kom je daar dan vaak een speler tekort.
Centrale middenvelder achter de pressingslinie:
De tweede manier om een overtal te creëren met een centrale middenvelder is door hem achter de spitsen van de tegenstander te houden. Op deze manier bindt de middenvelder de spitsen van de tegenpartij in het centrum, waardoor er wellicht meer ruimtes aan de zijkanten komen. Staan de spitsen niet goed, dan kan de bal meteen tussen de spitsen door op de middenvelder gespeeld worden.
Het nadeel dat hieraan kleeft is dat wanneer de spitsen verdedigend goed staan de verdedigers de middenvelder niet kunnen bereiken en het overtal wegvalt.
Voor abonnees hebben we hier een nieuwe mediatheekvideo klaargezet naar aanleiding van de topper Frankrijk-Duitsland.
Een overtal creëren en uitspelen is 1 van de spelprincipes die wordt uitgewerkt in dit boek.
De twee nieuwste boeken over het trainen van spelprincipes zijn nu ook in de webshop van De Voetbaltrainer te vinden.
Overtal creëren trainbaar maken? Gebruik de TrainingsPlanner!
Meer wedstrijdvideo’s over het overtal tijdens de opbouw? Te vinden in de Mediatheek!